कांदळवन कक्ष
महाराष्ट्र शासन
कांदळवन प्रतिष्ठान महाराष्ट्र कांदळवन आणि सागरी
जैवविविधता संवर्धन प्रतिष्ठान

कांदळवन कक्षाचे कार्य

कांदळवन कक्षाने पुढील उपक्रमांव्दारे राज्यातील कांदळवनक्षेत्र वाढविण्यासाठी ठोस प्रयत्न केले आहेत :

१) कांदळवन संरक्षण

  • भारतीय वन अधिनियम, १९२७ नुसार ‘राखीव वनक्षेत्र’ म्हणून घोषित केलेल्या कांदळवनांचे संरक्षण.
  • महाराष्ट्रातील कांदळवन क्षेत्राच्या स्थितीवर बारीक नजर ठेवण्यासाठी उपग्रह नकाशा रेखन.
  • कांदळवन क्षेत्रातील गस्त
  • कांदळवन जमिनींवरील बेकायदा अतिक्रमण हटविणे
  • प्रभावी संवर्धन आणि संरक्षणात्मक उपाययोजनांकरिता कर्मचार्‍यांची क्षमता वाढविणे.

२) कांदळवनांचे वनीकरण

  • किनारपट्टीलगतच्या जिल्ह्यांमधील कांदळवनांच्या रोपवाटिका तयार करणे.
  • अवनत कांदळवन क्षेत्रांवर कांदळवने आणि त्याच्या संलग्न प्रजातींची लागवड करणे.
वर्ष एकूण क्षेत्र (हेक्टरमधे) लावलेल्या एकूण रोपांची संख्या
2012-12 56.31 250242
2013-14 99.68 442978
2014-15 69.00 306636
2015-16 110.00 488840
2016-17 80.00 355520
2017-18 147.88 657179
2018-19 457.00 2030908
2019-20 730.00 3244120
2020-21 167.47 744237
2021-22 20.00 88880

३) स्वच्छता मोहिम

  • राज्यभरात दरवर्षी कांदळवन स्वच्छता मोहिमेचे आयोजन केले जाते.
  • २०१५ मध्ये मुंबई शहरातील नागरिक आणि कांदळवन कक्षाच्या नेतृत्वामध्ये राबविलेल्या ‘दी क्लिन मॅंग्रोव्ह कॅम्पेन’ या सर्वात मोठ्या सरकारी-नागरिक भागीदारी प्रकल्पांपैकी एक असलेल्या स्वच्छता मोहिमेची नोंद 'लिम्का बुक ऑफ रेकॉर्डस्' मध्ये करण्यात आली. या मोहिमेच्या माध्यमातून आत्तापर्यंत मुंबईतील ११.०३ चौ.किमी कांदळवन क्षेत्रातून ८,००० टन (मुख्यत: प्लॅस्टिक) कचरा साफ करण्यात आला आहे.
  • जागतिक स्वच्छता दिन - ठाणे आणि पालघर मधील ९ स्थळांवर कांदळवन स्वच्छता मोहिम करण्यात आली. ज्यामध्ये ४००० हून अधिक स्वयंसेवकांनी भाग घेतला आणि एका दिवसात ६५,७७० कि.ग्रॅ. कचरा काढण्यात आला.
    प्रसार माध्यमातील प्रकाशित वृत्तांकन पाहण्यासाठी येथे क्लिक करा

४) जनजागृती

  • निसर्ग शिक्षण आणि कांदळवन सहल.
  • निसर्ग आणि वन्यजीवांसंबंधीत असलेले राष्ट्रीय/आंतरराष्ट्रीय दिवस साजरे करणे.
  • महाराष्ट्राच्या किनारी आणि सागरी जैवविविधतेबद्दल तरुणांमध्ये संवेदनशीलता निर्माण करणे. फलक प्रदर्शने आयोजित करणे, छायाचित्रण स्पर्धा, चित्रकला स्पर्धा, प्रश्नमंजूषा स्पर्धा, तरुणांसाठी प्रदर्शनाचे आयोजन.
  • सागरी संरक्षित प्रजातींबाबत मासेमारी समुदायांत जनजागृती निर्माण करण्याकरिता कार्यशाळा आयोजित करणे.
  • नवी मुंबईतील ऐरोली येथील ‘किनारा आणि सागरी जैवविविधता केंद्रा’चा विकास करणे
समुद्रकिनारा स्वच्छता मोहीम 
अतिक्रमण निर्मूलन
 
वन कर्मचाऱ्यांकरिता क्षमता बांधणी कार्यशाळा
कांदळवन रोपवाटीका