शिक्षण आणि जनजागृती
- कांदळवन आणि सागरी जैवविविधतेच्या संवर्धनासाठी जनजागृतीपर 'मरीन मॅटर्स' व्याख्यानमाला.
- महत्त्वाचे निसर्ग आणि वन्यजीव दिवस साजरे करुन त्याविषयाप्रती प्रबोधन करणे.
- शालेय विद्यार्थ्यांसाठी कांदळवन शिक्षण कार्यक्रम.
- शासकीय आणि अनुदानित शाळांमधील विद्यार्थ्यांना मोफत कांदळवन शिक्षण कार्यक्रमांचे आयोजन ‘कांदळवन प्रतिष्ठान’ करते.
- प्रतिष्ठानाच्या कर्मचाऱ्यांनी केलेली विषयनिगडीत सादरीकरणे.
अनु.क्र. | नाव | विषय | तारीख | संयोजक |
---|---|---|---|---|
२१ | श्री. विरेंद्र तिवारी | आपली वसुंधरा | २६ जुलै २०२१ | महाराष्ट्र राज्य जैवविविधता बोर्ड |
२० | श्री. हर्षल कर्वे | कांदळवन परीसंस्थेचे विविध पैलू | २६ जुलै २०२१ | पर्यावरण दक्षता मंच |
१९ | डॉ. शितल पाचपांडे, उपसंचालक - प्रकल्प (मराठी) | २६ जुलै २०२१ | ||
१८ | डॉ. शितल पाचपांडे, उपसंचालक - प्रकल्प (मराठी) | मुंबईतील कांदळवने | २२ मे २०२१ | मेरीटाईम मुंबई म्युझिअम सोसायटी |
१७ | श्री. ह्रषिकेश राणे, क्षमता बांधणी अधिकारी | भारतिय पक्ष्यांचे स्थलांतरण | ९ मे २०२१ |
नो युअर सराउंडींग |
१६ | डॉ. शितल पाचपांडे, उपसंचालक - प्रकल्प (मराठी) | वैज्ञानिक दृष्टिकोनातून कांदळवन | २२ एप्रिल २०२१ | मराठी विज्ञान परीषद |
१५ | श्री. मोहन उपाध्ये | ऑलिव्ह रिडले कासवाचे संवर्धन | ०८ जानेवारी २०२१ | पर्यावरण दक्षता मंडळ |
१४ | डॉ. शितल पाचपांडे, उपसंचालक - प्रकल्प | कांदळवन - जमीन आणि सागरातील जीवन दुवा | ०३ फेब्रुवारी २०२१ | कीर्ती कॉलेज ऑफ आर्टस् सायन्स अँड कॉमर्स |
१३ | श्री. हृषिकेश राणे, क्षमता बांधणी अधिकारी | महाराष्ट्रातील किनारी पाणथळ जागा आणि त्याचे संवर्धन | ०२ फेब्रुवारी २०२१ | डिपार्टमेंट ऑफ एन्विरॉन्मेंटल सायन्स, इन्स्टिट्यूट ऑफ सायन्स |
१२ | श्री. वीरेन्द्र तिवारी, अपर प्रधान मुख्य वनसंरक्षक, कांदळवन कक्ष | फाईट फॉर द पिंक (इंग्रजी) | १० ऑक्टोबर २०२० | मिनिस्ट्री ऑफ मुंबईस मॅजिक |
११ | श्री. सिद्धेश सुर्वे, सहाय्यक संचालक - क्षमता बांधणी | असे पाहुणे येति - कथा प्रवासी पक्ष्यांची | शिवशौर्य ट्रेकर्स | |
१० | श्री. वीरेन्द्र तिवारी, अपर प्रधान मुख्य वनसंरक्षक, कांदळवन कक्ष | कांदळवन एक सुरक्षा कवच | ९ ऑगस्ट २०२० | शिवशौर्य ट्रेकर्स |
९ | श्री. हर्षल कर्वे, सागरी जीवशास्त्रज्ञ | मुंबई भोवतालचे सागरी विश्व | २ ऑगस्ट २०२० | शिवशौर्य ट्रेकर्स |
८ | श्रीमती सायली जोशी-गुप्ते, उपजीविका तज्ज्ञ | किनारी आणि सागरी जैवविविधता केंद्र, ऐरोली | ३० जुलै २०२० | भारतीय मजूर संघ, ठाणे |
७ | डॉ. शितल पाचपांडे, सहाय्यक संचालक - प्रकल्प | कांदळवन परिसंस्था | २८ जुलै २०२० | पर्यावरण दक्षता मंच आणि लोकसत्ता वृत्तपत्र, ठाणे |
६ | श्रीमती सायली जोशी-गुप्ते, उपजीविका तज्ज्ञ | किनारी आणि सागरी जैवविविधता केंद्र, ऐरोली | २७ जुलै २०२० | पर्यावरण दक्षता मंच आणि लोकसत्ता वृत्तपत्र, ठाणे |
५ | डॉ. शितल पाचपांडे, सहाय्यक संचालक - प्रकल्प | कांदळवन आपले तटीय रक्षक | २६ जुलै २०२० | रायगड आणि ठाणे जिल्ह्यातील पक्षी |
४ | श्री. डी. आर. पाटील, विभागीय वन अधिकारी, मुंबई कांदळवन संधारण घटक आणि डॉ. शितल पाचपांडे, सहाय्यक संचालक - प्रकल्प | कांदळवन आणि त्यांचे महत्व यानिगडित चर्चा | २६ जुलै २०२० | महाराष्ट्र टाइम्स Online |
३ | श्री. एन. वासुदेवन, अपर प्रधान मुख्य वनसंरक्षक, संशोधन, शिक्षण आणि प्रशिक्षण | कांदळवन आणि शहरीकरण (इंग्रजी) | २६ जुलै २०२० | नेचर वॉल्क ट्रस्ट |
२ | श्री. वीरेन्द्र तिवारी, अपर प्रधान मुख्य वनसंरक्षक, कांदळवन कक्ष; श्री. एन. कोकरे, वनक्षेत्रपाल, ठाणे खाडी फ्लेमिंगो अभयारण्य आणि डॉ. शितल पाचपांडे, सहाय्यक संचालक - प्रकल्प | कांदळवन रक्षकांसोबत कांदळवन रोपवनाचा प्रवास | २५ जुलै २०२० | महाMTB |
१ | श्रीमती सायली जोशी-गुप्ते, उपजीविका तज्ज्ञ | कांदळवन आणि त्याचे महत्व | २९ मे २०२० | प्रताप शाखा, राष्ट्रीय स्वयंसेवक संघ, ठाणे |
प्रतिष्ठानाने आयोजित केलेले कार्यक्रम.
अनु.क्र. | तारीख | कार्यक्रम | निसर्ग दिवस | वक्ते |
---|---|---|---|---|
१ | १० एप्रिल २०२० | महाराष्ट्रातील संरक्षित सागरी जीव | - | श्रीमती. धनश्री बागडे, सागरी जीवशास्त्रज्ञ, कांदळवन प्रतिष्ठान |
२ | १२ एप्रिल २०२० | मरीन मॅटर्स व्याख्यानमाला - ९ कांदळवनाची आभासी सहल | - | डॉ. शीतल पाचपांडे, सहाय्यक संचालक - प्रकल्प |
३ | २२ एप्रिल २०२० | जैवविविविधतेविषयक प्रश्नमंजुषा | वैश्विक पृथ्वी दिवस | - |
४ | ५ मे २०२० | शहरे, शहरीकरण आणि पर्यावरणीय आव्हाने (फेस्ट मरिना २०२०) | वैश्विक पर्यावरण दिवस | श्री. एन. वासुदेवन, अपर प्रधान मुख्य वनसंरक्षक, संशोधन, शिक्षण आणि प्रशिक्षण |
५ | वैश्नाविक पर्यावरण दिवस विषयक प्रश्नमंजुषा | श्री. सिद्धेश सुर्वे , सहाय्यक संचालक - क्षमता बांधणी (सूत्रसंचालक) | ||
६ | ६ मे २०२० | सध्याची पर्यावरणीय आव्हाने आणि उपाय (फेस्ट मरिना २०२०) | श्री. मल्हार कांबळे | |
७ | ९ मे २०२० | स्थलांतरित पक्ष्यांविषयी प्रश्नमंजुषा | वैश्विक स्थलांतरित पक्षी दिवस | - |
८ | १५ मे २०२० | मरीन मॅटर्स व्याख्यानमाला - सत्र १० - उपग्रह टेलिमेट्री | धोकाग्रस्त प्रजाती दिवस | डॉ. निमित्त कुमार |
९ | २२ मे २०२० | आंतरराष्ट्रीय जैविक विविधता दिवसानिमित्त विशेष कोडे | आंतरराष्ट्रीय जैविक विविधता दिवस | - |
१० | २३ मे २०२० | मरीन मॅटर्स व्याख्यानमाला - सत्र ११ - कहाणी कासव संवर्धनाची | वैश्विक कासव दिवस | श्रीमती नुपूर काळे |
११ | ८ जून २०२० | कथाकथन - तुम्ही व्हेलचे गाणे ऐकले आहे का? | वैश्विक सागर दिवस | श्रीमती निशा मेहेता आणि श्रीमती ईशा बोपर्डीकर |
१२ | ३ जुलै २०२० | मरीन मॅटर्स व्याख्यानमाला - सत्र १२ - खुल्या समुद्रातील पक्षी निरीक्षण | वैश्विक सागरी पक्षी दिवस | श्री. अविनाश भागात |
१३ | १४ जुलै २०२० | मरीन मॅटर्स व्याख्यानमाला - सत्र १३ -आपल्या सभोवतालचे शार्क मासे | शार्क जनजागृती दिवस | श्री सदाशिव राजे |
१४ | २६ जुलै २०२० | मरिन मॅटर्स व्याख्यानमाला - सत्र १४ - कांदळवन संवर्धनाचे मर्म | आंतरराष्ट्रीय कांदळवन अधिवास संवर्धन दिवस | कांदळवन प्रतिष्ठान |
१५ | कांदळवन अधिवासावर आधारित प्रश्नमंजुषा | - | ||
१६ | किनारी आणि सागरी जैवविविधता केंद्र, ऐरोलीच्या आभासी सहलीचे उदघाटन | - | ||
१७ | ३० ऑगस्ट २०२० | मरीन मॅटर्स व्याख्यानमाला - सत्र १५ - व्हेल शार्कचे विश्व | आंतरराष्ट्रीय व्हेल शार्क दिवस | श्री स्वप्नील तांडेल |
शाळकरी मुलांची किनारी आणि सागरी जैवविविधता केंद्र, ऐरोलीला भेट






क्षमता बांधणी
'कांदळवन प्रतिष्ठान' राज्यातील भागदारकांसाठी खालील क्षमता बांधणी आणि प्रशिक्षण कार्यशाळांचे आयोजन करते
- 'राजीव गांधी जलकृषी केंद्रा'च्या सहकार्याने चिखली खेकडा शेती.
- 'भारतीय कृषी संशोधन परिषद - राष्ट्रीय खारा जलजीव पालन अनुसंधान संस्थान’ च्या सहकार्याने जिताडा मासा शेती.
- 'भारतीय कृषी संशोधन परिषद - नॅशनल ब्यूरो ऑफ फिश जेनेटिक रिसोर्सेस' आणि 'भारतीय कृषी संशोधन परिषद - केंद्रीय सागरी मत्स्य संशोधन संस्था' यांच्या सहकार्याने सागरी आणि गोड्या पाण्यामधील शोभिवंत माशांचे पालन.
- मत्स्यपालन उत्पादनांमध्ये आरोग्यदायी हाताळणी आणि उत्पादनांची प्रत वाढवण्यासाठी मदत.
- प्रतिष्ठानाच्या विशेषांकांद्वारे शिंपले शेतीसाठी प्रशिक्षण आणि कार्यशाळा.
- निसर्ग पर्यटनासाठी निसर्ग मार्गदर्शन प्रशिक्षण कार्यक्रम.
- ‘महाराष्ट्र वन विभाग’ आणि ‘कांदळवन प्रतिष्ठान’च्या कर्मचार्यांना प्रशिक्षण.
- किनाऱ्यावर वाहून येणाऱ्या सागरी सस्तन प्राण्यांना (डॉल्फिन, देवमासा, पाॅपोईस) हाताळण्यासाठी पशुवैद्यकांना प्रशिक्षण.
- 'नॅशनल इन्स्टिट्यूट ऑफ वॉटरस्पोर्ट्स' कडून जीवरक्षक तंत्र आणि निसर्ग पर्यटनाशी संबंधित असलेल्या सागरी खेळांच्या उपक्रमांचे प्रशिक्षण.
२०१८-१९ मधील क्षमता बांधणी कार्यक्रमांची यादी
अनु.क्र. | कार्यक्रम | कालावधी | समाविष्ट जिल्हे | प्रशिक्षण देणाऱ्या संस्था | लाभार्थी संख्या |
---|---|---|---|---|---|
१. | श्री पद्धतीने भातशेती | मे २०१८ | रत्नागिरी आणि रायगड | कांदळवन प्रतिष्ठान | ५५ |
२. | खेकडा पालन प्रशिक्षण | ऑगस्ट २०१८ | रत्नागिरी | समुद्री उत्पाद निर्यात विकास प्राधिकरण | २४ |
३. | खेकडा पालन प्रशिक्षण | ऑगस्ट २०१८ | रत्नागिरी | समुद्री उत्पाद निर्यात विकास प्राधिकरण | २४ |
४. | खेकडा पालन प्रशिक्षण | ऑगस्ट २०१८ | रत्नागिरी | समुद्री उत्पाद निर्यात विकास प्राधिकरण | २१ |
५. | कालवे शेती | ऑगस्ट २०१८ | सिंधुदुर्ग | सिंधुदुर्ग मधील बचत गट | १६ |
६. | शोभिवंत मत्स्य पालन प्रशिक्षण | ऑगस्ट २०१८ | पालघर आणि ठाणे | भारतीय कृषी संशोधन परिषद - नॅशनल ब्यूरो ऑफ फिश जेनेटिक रिसोर्सेस | ४८ |
७. | भारतीय वनस्पती सर्वेक्षण या संस्थेतील विद्यार्थ्यांकरिता 'स्थानिक सहभागातून कांदळवन अधिवान संवर्धन' या विषयावर प्रशिक्षुता | ऑगस्ट २०१८ | — | कांदळवन प्रतिष्ठान | १० |
८. | खेकडा पालन प्रशिक्षण | सप्टेंबर २०१८ | सिंधुदुर्ग | समुद्री उत्पाद निर्यात विकास प्राधिकरण | २३ |
९. | महाराष्ट्र प्रदूषण नियंत्रण मंडळाच्या अधिकाऱ्यांकरिता कार्यशाळा | डिसेंबर २०१८ | — | कांदळवन प्रतिष्ठान, मुंबई कांदळवन संधारण घटक आणि बाह्य प्राध्यापक | १३ |
१० | शोभिवंत मत्स्य पालन | फेब्रुवारी 2019 | रत्नागिरी आणि पालघर | भारतीय कृषि अनुसंधान परिषद - केन्द्रीय समुद्री मात्स्यिकी अनुसंधान संस्थान |
21 |
११. | निसर्गपर्यटन मार्गदर्शकी प्रशिक्षण आणि सिंधुदुर्गला क्षेत्रभेट | फेब्रुवारी 2019 | रत्नागिरी | कांदळवन प्रतिष्ठान | 14 |
१२ | शोभिवंत मत्स्य पालन | मार्च 2019 | ठाणे | भारतीय कृषी संशोधन परिषद - नॅशनल ब्यूरो ऑफ फिश जेनेटिक रिसोर्सेस | 22 |
13 | निसर्गपर्यटन मार्गदर्शकी प्रशिक्षण | मार्च 2019 | रायगड | कांदळवन प्रतिष्ठान | 22 |
14 | खेकडा पालन प्रशिक्षण | मार्च 2019 | रायगड | राजीव गांधी जलकृषी केंद्र | 20 |
15 | आचऱ्यात निसर्गपर्यटन मार्गदर्शकी प्रशिक्षण आणि वेंगुर्ला, सिंधुदुर्गला क्षेत्रभेट | मार्च 2019 | सिंधुदुर्ग | कांदळवन प्रतिष्ठान आणि स्वामींनी बचत गट | 19 |
एकूण | 352 |
२०१९-२० मधील क्षमता बांधणी कार्यक्रमांची यादी
अनु.क्र. | कार्यक्रम | कालावधी | समाविष्ट जिल्हे | प्रशिक्षण देणाऱ्या संस्था | लाभार्थींची संख्या |
---|---|---|---|---|---|
1 | निसर्गपर्यटनाची ओळख आणि त्याबाबत करावयाची कामे याकरिता प्रकल्प सहयोगीची रत्नागिरी येथे कार्यशाळा | एप्रिल 2019 | रत्नागिरी आणि रायगड | कांदळवन प्रतिष्ठान | 10 |
2 | निसर्गपर्यटन मार्गदर्शक कार्यशाळा | जून 2019 | सिंधुदुर्ग | कांदळवन प्रतिष्ठान | 17 |
3 | खाद्यपदार्थांच्या हाताळणीतील स्वच्छता आणि मत्स्य उत्पादनांकरिता मूल्यवाढ कार्यक्रम | जुलै 2019 | सिंधुदुर्ग | भारतीय कृषी संशोधन परिषद - केंद्रीय मत्स्यकी प्रौद्योगिकी संस्थान | 44 |
4 | खाद्यपदार्थांच्या हाताळणीतील स्वच्छता आणि मत्स्य उत्पादनांकरिता मूल्यवाढ कार्यक्रम | जुलै 2019 | सिंधुदुर्ग | भारतीय कृषी संशोधन परिषद - केंद्रीय मत्स्यकी प्रौद्योगिकी संस्थान | 36 |
5 | प्रकल्प सहयोगीं करिता जिताडा पालन प्रशिक्षण | जुलै. 2019 | सर्व जिल्ह्यातील प्रकल्प सहयोगी | भारतीय कृषी संशोधन परिषद - राष्ट्रीय खारा जलजीव पालन अनुसंधान संस्थान | 22 |
6 | निसर्गपर्यटन मार्गदर्शक कार्यशाळा | जुलै 2019 | रत्नागिरी | कांदळवन प्रतिष्ठान | 15 |
7 | प्रकल्प सहयोगीं करीत खेकडा पालन प्रशिक्षण | ऑक्टोबर 2019 | ठाणे, रायगड, रत्नागिरी & सिंधुदुर्ग | राजीव गांधी जलकृषी केंद्र | 15 |
8 | शोभिवंत मत्स्य पालन प्रशिक्षण | ऑक्टोबर 2019 | रायगड | भारतीय कृषी संशोधन परिषद - नॅशनल ब्यूरो ऑफ फिश जेनेटिक रिसोर्सेस | 30 |
9 | किनारी आणि सागरी वैवविविधता केंद्रातील कर्मचाऱ्यांकरिता कार्यशाळा | डिसेंबर 2019 | नवी मुंबई | कांदळवन प्रतिष्ठान | 16 |
10 | निसर्गपर्यटन मार्गदर्शक कार्यशाळा | डिसेंबर 2019 | रायगड | कांदळवन प्रतिष्ठान | 15 |
11 | जीवरक्षक प्रशिक्षण - निसर्गपर्यटन | डिसेंबर 2019 | रायगड आणि रत्नागिरी | नॅशनल इन्स्टिट्युट ऑफ वॉटर स्पोर्ट, गोवा | 11 |
12 | खाद्यपदार्थांच्या हाताळणीतील स्वच्छता आणि मत्स्य उत्पादनांकरिता मूल्यवाढ कार्यक्रम | डिसेंबर 2019 | रत्नागिरी | मत्स्य महाविद्यालय, रत्नागिरी | 60 |
13 | खाद्यपदार्थांच्या हाताळणीतील स्वच्छता आणि मत्स्य उत्पादनांकरिता मूल्यवाढ कार्यक्रम | जानेवारी 2020 | सिंधुदुर्ग | भारतीय कृषी संशोधन परिषद - केंद्रीय मत्स्यकी प्रौद्योगिकी संस्थान | 57 |
14 | खाद्यपदार्थांच्या हाताळणीतील स्वच्छता आणि मत्स्य उत्पादनांकरिता मूल्यवाढ कार्यक्रम | जानेवारी 2020 | सिंधुदुर्ग | भारतीय कृषी संशोधन परिषद - केंद्रीय मत्स्यकी प्रौद्योगिकी संस्थान | 50 |
15 | शोभिवंत मत्स्य पालन प्रशिक्षण | जानेवारी 2020 | पालघर आणि रायगड | भारतीय कृषी संशोधन परिषद - नॅशनल ब्यूरो ऑफ फिश जेनेटिक रिसोर्सेस | 37 |
16 | तारका निरीक्षण प्रशिक्षण | जानेवारी 2020 | रायगड आणि रत्नागिरी | तारांगण एजुकेशनल ट्रस्ट | 17 |
एकूण | 452 |





डॉ. शितल पाचपांडे, सहाय्यक संचालक - प्रकल्प |