कांदळवन कक्ष
महाराष्ट्र शासन
कांदळवन प्रतिष्ठान महाराष्ट्र कांदळवन आणि सागरी
जैवविविधता संवर्धन प्रतिष्ठान

शिक्षण, जनसंपर्क आणि क्षमता बांधणी

शिक्षण आणि जनजागृती

  • कांदळवन आणि सागरी जैवविविधतेच्या संवर्धनासाठी जनजागृतीपर 'मरीन मॅटर्स' व्याख्यानमाला.
  • महत्त्वाचे निसर्ग आणि वन्यजीव दिवस साजरे करुन त्याविषयाप्रती प्रबोधन करणे.
  • शालेय विद्यार्थ्यांसाठी कांदळवन शिक्षण कार्यक्रम.
  • शासकीय आणि अनुदानित शाळांमधील विद्यार्थ्यांना मोफत कांदळवन शिक्षण कार्यक्रमांचे आयोजन ‘कांदळवन प्रतिष्ठान’ करते.
  • प्रतिष्ठानाच्या कर्मचाऱ्यांनी केलेली विषयनिगडीत सादरीकरणे.
अनु.क्र. नाव विषय तारीख संयोजक
२१ श्री. विरेंद्र तिवारी आपली वसुंधरा २६ जुलै २०२१ महाराष्ट्र राज्य जैवविविधता बोर्ड
२० श्री. हर्षल कर्वे कांदळवन परीसंस्थेचे विविध पैलू २६ जुलै २०२१ पर्यावरण दक्षता मंच
१९ डॉ. शितल पाचपांडे, उपसंचालक - प्रकल्प (मराठी)   २६ जुलै २०२१  
१८ डॉ. शितल पाचपांडे, उपसंचालक - प्रकल्प (मराठी) मुंबईतील कांदळवने २२ मे २०२१ मेरीटाईम मुंबई म्युझिअम सोसायटी
१७ श्री. ह्रषिकेश राणे, क्षमता बांधणी अधिकारी भारतिय पक्ष्यांचे स्थलांतरण ९ मे २०२१

नो युअर सराउंडींग

१६ डॉ. शितल पाचपांडे, उपसंचालक - प्रकल्प (मराठी) वैज्ञानिक दृष्टिकोनातून कांदळवन २२ एप्रिल २०२१ मराठी विज्ञान परीषद
१५ श्री. मोहन उपाध्ये  ऑलिव्ह रिडले कासवाचे संवर्धन  ०८ जानेवारी २०२१ पर्यावरण दक्षता मंडळ 
१४ डॉ. शितल पाचपांडे, उपसंचालक - प्रकल्प कांदळवन - जमीन आणि सागरातील जीवन दुवा  ०३ फेब्रुवारी २०२१ कीर्ती कॉलेज ऑफ आर्टस् सायन्स अँड कॉमर्स 
१३ श्री. हृषिकेश राणे, क्षमता बांधणी अधिकारी  महाराष्ट्रातील किनारी पाणथळ जागा आणि त्याचे संवर्धन  ०२ फेब्रुवारी २०२१ डिपार्टमेंट ऑफ एन्विरॉन्मेंटल सायन्स, इन्स्टिट्यूट ऑफ सायन्स
१२ श्री. वीरेन्द्र तिवारी, अपर प्रधान मुख्य वनसंरक्षक, कांदळवन कक्ष फाईट फॉर द पिंक (इंग्रजी) १० ऑक्टोबर २०२० मिनिस्ट्री ऑफ मुंबईस मॅजिक
११ श्री. सिद्धेश सुर्वे, सहाय्यक संचालक - क्षमता बांधणी असे पाहुणे येति - कथा प्रवासी पक्ष्यांची   शिवशौर्य ट्रेकर्स
१० श्री. वीरेन्द्र तिवारी, अपर प्रधान मुख्य वनसंरक्षक, कांदळवन कक्ष कांदळवन एक सुरक्षा कवच ९ ऑगस्ट २०२० शिवशौर्य ट्रेकर्स
श्री. हर्षल कर्वे, सागरी जीवशास्त्रज्ञ मुंबई भोवतालचे सागरी विश्व २ ऑगस्ट २०२० शिवशौर्य ट्रेकर्स
श्रीमती सायली जोशी-गुप्ते, उपजीविका तज्ज्ञ किनारी आणि सागरी जैवविविधता केंद्र, ऐरोली ३० जुलै २०२० भारतीय मजूर संघ, ठाणे
डॉ. शितल पाचपांडे, सहाय्यक संचालक - प्रकल्प कांदळवन परिसंस्था २८ जुलै २०२० पर्यावरण दक्षता मंच आणि लोकसत्ता वृत्तपत्र, ठाणे
श्रीमती सायली जोशी-गुप्ते, उपजीविका तज्ज्ञ किनारी आणि सागरी जैवविविधता केंद्र, ऐरोली २७ जुलै २०२० पर्यावरण दक्षता मंच आणि लोकसत्ता वृत्तपत्र, ठाणे
डॉ. शितल पाचपांडे, सहाय्यक संचालक - प्रकल्प कांदळवन आपले तटीय रक्षक २६ जुलै २०२० रायगड आणि ठाणे जिल्ह्यातील पक्षी
श्री. डी. आर. पाटील, विभागीय वन अधिकारी, मुंबई कांदळवन संधारण घटक आणि डॉ. शितल पाचपांडे, सहाय्यक संचालक - प्रकल्प कांदळवन आणि त्यांचे महत्व यानिगडित चर्चा २६ जुलै २०२० महाराष्ट्र टाइम्स Online
श्री. एन. वासुदेवन, अपर प्रधान मुख्य वनसंरक्षक, संशोधन, शिक्षण आणि प्रशिक्षण कांदळवन आणि शहरीकरण (इंग्रजी) २६ जुलै २०२० नेचर वॉल्क ट्रस्ट
श्री. वीरेन्द्र तिवारी, अपर प्रधान मुख्य वनसंरक्षक, कांदळवन कक्ष; श्री. एन. कोकरे, वनक्षेत्रपाल, ठाणे खाडी फ्लेमिंगो अभयारण्य आणि डॉ. शितल पाचपांडे, सहाय्यक संचालक - प्रकल्प कांदळवन रक्षकांसोबत कांदळवन रोपवनाचा प्रवास २५ जुलै २०२० महाMTB
श्रीमती सायली जोशी-गुप्ते, उपजीविका तज्ज्ञ कांदळवन आणि त्याचे महत्व २९ मे २०२० प्रताप शाखा, राष्ट्रीय स्वयंसेवक संघ, ठाणे

प्रतिष्ठानाने आयोजित केलेले कार्यक्रम.

अनु.क्र. तारीख कार्यक्रम निसर्ग दिवस वक्ते
१० एप्रिल २०२० महाराष्ट्रातील संरक्षित सागरी जीव - श्रीमती. धनश्री बागडे, सागरी जीवशास्त्रज्ञ, कांदळवन प्रतिष्ठान
१२ एप्रिल २०२० मरीन मॅटर्स व्याख्यानमाला - ९ कांदळवनाची आभासी सहल - डॉ. शीतल पाचपांडे, सहाय्यक संचालक - प्रकल्प
२२ एप्रिल २०२० जैवविविविधतेविषयक प्रश्नमंजुषा वैश्विक पृथ्वी दिवस -
५ मे २०२० शहरे, शहरीकरण आणि पर्यावरणीय आव्हाने (फेस्ट मरिना २०२०) वैश्विक पर्यावरण दिवस श्री. एन. वासुदेवन, अपर प्रधान मुख्य वनसंरक्षक, संशोधन, शिक्षण आणि प्रशिक्षण
वैश्नाविक पर्यावरण दिवस विषयक प्रश्नमंजुषा श्री. सिद्धेश सुर्वे , सहाय्यक संचालक - क्षमता बांधणी (सूत्रसंचालक)
६ मे २०२० सध्याची पर्यावरणीय आव्हाने आणि उपाय (फेस्ट मरिना २०२०) श्री. मल्हार कांबळे
९ मे २०२० स्थलांतरित पक्ष्यांविषयी प्रश्नमंजुषा वैश्विक स्थलांतरित पक्षी दिवस -
१५ मे २०२० मरीन मॅटर्स व्याख्यानमाला - सत्र १० - उपग्रह टेलिमेट्री धोकाग्रस्त प्रजाती दिवस डॉ. निमित्त कुमार
२२ मे २०२० आंतरराष्ट्रीय जैविक विविधता दिवसानिमित्त विशेष कोडे आंतरराष्ट्रीय जैविक विविधता दिवस -
१० २३ मे २०२० मरीन मॅटर्स व्याख्यानमाला - सत्र ११ - कहाणी कासव संवर्धनाची वैश्विक कासव दिवस श्रीमती नुपूर काळे
११ ८ जून २०२० कथाकथन - तुम्ही व्हेलचे गाणे ऐकले आहे का? वैश्विक सागर दिवस श्रीमती निशा मेहेता आणि श्रीमती ईशा बोपर्डीकर
१२ ३ जुलै २०२० मरीन मॅटर्स व्याख्यानमाला - सत्र १२ - खुल्या समुद्रातील पक्षी निरीक्षण वैश्विक सागरी पक्षी दिवस श्री. अविनाश भागात
१३ १४ जुलै २०२० मरीन मॅटर्स व्याख्यानमाला - सत्र १३ -आपल्या सभोवतालचे शार्क मासे शार्क जनजागृती दिवस श्री सदाशिव राजे
१४ २६ जुलै २०२० मरिन मॅटर्स व्याख्यानमाला - सत्र १४ - कांदळवन संवर्धनाचे मर्म आंतरराष्ट्रीय कांदळवन अधिवास संवर्धन दिवस कांदळवन प्रतिष्ठान
१५ कांदळवन अधिवासावर आधारित प्रश्नमंजुषा -
१६ किनारी आणि सागरी जैवविविधता केंद्र, ऐरोलीच्या आभासी सहलीचे उदघाटन -
१७ ३० ऑगस्ट २०२० मरीन मॅटर्स व्याख्यानमाला - सत्र १५ - व्हेल शार्कचे विश्व आंतरराष्ट्रीय व्हेल शार्क दिवस श्री स्वप्नील तांडेल
शाळकरी मुलांची किनारी आणि सागरी जैवविविधता केंद्र, ऐरोलीला भेट
Small grant program शाळकरी मुलांची किनारी आणि सागरी जैवविविधता केंद्र, ऐरोलीला भेट
 
Small grant program किनारी आणि सागरी जैवविविविधता विशेष 'कोस्टवाईज' उत्सव २०२०
Small grant program कांदळवन सहल
 
Small grant program मरीन मॅटर्स व्याख्यानमाला
Small grant program ग्लोबल कोकण महोत्सवातील प्रदर्शनी
 
Small grant programआधुनिक पद्धतीच्या संगणकावरून माहिती मिळविणारे विद्यार्थी

क्षमता बांधणी

'कांदळवन प्रतिष्ठान' राज्यातील भागदारकांसाठी खालील क्षमता बांधणी आणि प्रशिक्षण कार्यशाळांचे आयोजन करते

  • 'राजीव गांधी जलकृषी केंद्रा'च्या सहकार्याने चिखली खेकडा शेती.
  • 'भारतीय कृषी संशोधन परिषद - राष्ट्रीय खारा जलजीव पालन अनुसंधान संस्थान’ च्या सहकार्याने जिताडा मासा शेती.
  • 'भारतीय कृषी संशोधन परिषद - नॅशनल ब्यूरो ऑफ फिश जेनेटिक रिसोर्सेस' आणि 'भारतीय कृषी संशोधन परिषद - केंद्रीय सागरी मत्स्य संशोधन संस्था' यांच्या सहकार्याने सागरी आणि गोड्या पाण्यामधील शोभिवंत माशांचे पालन.
  • मत्स्यपालन उत्पादनांमध्ये आरोग्यदायी हाताळणी आणि उत्पादनांची प्रत वाढवण्यासाठी मदत.
  • प्रतिष्ठानाच्या विशेषांकांद्वारे शिंपले शेतीसाठी प्रशिक्षण आणि कार्यशाळा.
  • निसर्ग पर्यटनासाठी निसर्ग मार्गदर्शन प्रशिक्षण कार्यक्रम.
  • ‘महाराष्ट्र वन विभाग’ आणि ‘कांदळवन प्रतिष्ठान’च्या कर्मचार्‍यांना प्रशिक्षण.
  • किनाऱ्यावर वाहून येणाऱ्या सागरी सस्तन प्राण्यांना (डॉल्फिन, देवमासा, पाॅपोईस) हाताळण्यासाठी पशुवैद्यकांना प्रशिक्षण.
  • 'नॅशनल इन्स्टिट्यूट ऑफ वॉटरस्पोर्ट्स' कडून जीवरक्षक तंत्र आणि निसर्ग पर्यटनाशी संबंधित असलेल्या सागरी खेळांच्या उपक्रमांचे प्रशिक्षण.

२०१८-१९ मधील क्षमता बांधणी कार्यक्रमांची यादी

अनु.क्र. कार्यक्रम कालावधी समाविष्ट जिल्हे प्रशिक्षण देणाऱ्या संस्था लाभार्थी संख्या
१. श्री पद्धतीने भातशेती मे २०१८ रत्नागिरी आणि रायगड कांदळवन प्रतिष्ठान ५५
२. खेकडा पालन प्रशिक्षण ऑगस्ट २०१८ रत्नागिरी समुद्री उत्पाद निर्यात विकास प्राधिकरण २४
३. खेकडा पालन प्रशिक्षण ऑगस्ट २०१८ रत्नागिरी समुद्री उत्पाद निर्यात विकास प्राधिकरण २४
४. खेकडा पालन प्रशिक्षण ऑगस्ट २०१८ रत्नागिरी समुद्री उत्पाद निर्यात विकास प्राधिकरण २१
५. कालवे शेती ऑगस्ट २०१८ सिंधुदुर्ग सिंधुदुर्ग मधील बचत गट १६
६. शोभिवंत मत्स्य पालन प्रशिक्षण ऑगस्ट २०१८ पालघर आणि ठाणे भारतीय कृषी संशोधन परिषद - नॅशनल ब्यूरो ऑफ फिश जेनेटिक रिसोर्सेस ४८
७. भारतीय वनस्पती सर्वेक्षण या संस्थेतील विद्यार्थ्यांकरिता 'स्थानिक सहभागातून कांदळवन अधिवान संवर्धन' या विषयावर प्रशिक्षुता ऑगस्ट २०१८ कांदळवन प्रतिष्ठान १०
८. खेकडा पालन प्रशिक्षण सप्टेंबर २०१८ सिंधुदुर्ग समुद्री उत्पाद निर्यात विकास प्राधिकरण २३
९. महाराष्ट्र प्रदूषण नियंत्रण मंडळाच्या अधिकाऱ्यांकरिता कार्यशाळा डिसेंबर २०१८ कांदळवन प्रतिष्ठान, मुंबई कांदळवन संधारण घटक आणि बाह्य प्राध्यापक १३
१० शोभिवंत मत्स्य पालन फेब्रुवारी 2019 रत्नागिरी आणि पालघर भारतीय कृषि अनुसंधान परिषद -
केन्द्रीय समुद्री मात्स्यिकी अनुसंधान संस्थान
21
११. निसर्गपर्यटन मार्गदर्शकी प्रशिक्षण आणि सिंधुदुर्गला क्षेत्रभेट फेब्रुवारी 2019 रत्नागिरी कांदळवन प्रतिष्ठान 14
१२ शोभिवंत मत्स्य पालन मार्च 2019 ठाणे भारतीय कृषी संशोधन परिषद - नॅशनल ब्यूरो ऑफ फिश जेनेटिक रिसोर्सेस 22
13 निसर्गपर्यटन मार्गदर्शकी प्रशिक्षण मार्च 2019 रायगड कांदळवन प्रतिष्ठान 22
14 खेकडा पालन प्रशिक्षण मार्च 2019 रायगड राजीव गांधी जलकृषी केंद्र 20
15 आचऱ्यात निसर्गपर्यटन मार्गदर्शकी प्रशिक्षण आणि वेंगुर्ला, सिंधुदुर्गला क्षेत्रभेट मार्च 2019 सिंधुदुर्ग कांदळवन प्रतिष्ठान आणि स्वामींनी बचत गट 19
एकूण 352

२०१९-२० मधील क्षमता बांधणी कार्यक्रमांची यादी

अनु.क्र. कार्यक्रम कालावधी समाविष्ट जिल्हे प्रशिक्षण देणाऱ्या संस्था लाभार्थींची संख्या
1 निसर्गपर्यटनाची ओळख आणि त्याबाबत करावयाची कामे याकरिता प्रकल्प सहयोगीची रत्नागिरी येथे कार्यशाळा एप्रिल 2019 रत्नागिरी आणि रायगड कांदळवन प्रतिष्ठान 10
2 निसर्गपर्यटन मार्गदर्शक कार्यशाळा जून 2019 सिंधुदुर्ग कांदळवन प्रतिष्ठान 17
3 खाद्यपदार्थांच्या हाताळणीतील स्वच्छता आणि मत्स्य उत्पादनांकरिता मूल्यवाढ कार्यक्रम जुलै 2019 सिंधुदुर्ग भारतीय कृषी संशोधन परिषद - केंद्रीय मत्स्यकी प्रौद्योगिकी संस्थान 44
4 खाद्यपदार्थांच्या हाताळणीतील स्वच्छता आणि मत्स्य उत्पादनांकरिता मूल्यवाढ कार्यक्रम जुलै 2019 सिंधुदुर्ग भारतीय कृषी संशोधन परिषद - केंद्रीय मत्स्यकी प्रौद्योगिकी संस्थान 36
5 प्रकल्प सहयोगीं करिता जिताडा पालन प्रशिक्षण जुलै. 2019 सर्व जिल्ह्यातील प्रकल्प सहयोगी भारतीय कृषी संशोधन परिषद - राष्ट्रीय खारा जलजीव पालन अनुसंधान संस्थान 22
6 निसर्गपर्यटन मार्गदर्शक कार्यशाळा जुलै 2019 रत्नागिरी कांदळवन प्रतिष्ठान 15
7 प्रकल्प सहयोगीं करीत खेकडा पालन प्रशिक्षण ऑक्टोबर 2019 ठाणे, रायगड, रत्नागिरी & सिंधुदुर्ग राजीव गांधी जलकृषी केंद्र 15
8 शोभिवंत मत्स्य पालन प्रशिक्षण ऑक्टोबर 2019 रायगड भारतीय कृषी संशोधन परिषद - नॅशनल ब्यूरो ऑफ फिश जेनेटिक रिसोर्सेस 30
9 किनारी आणि सागरी वैवविविधता केंद्रातील कर्मचाऱ्यांकरिता कार्यशाळा डिसेंबर 2019 नवी मुंबई कांदळवन प्रतिष्ठान 16
10 निसर्गपर्यटन मार्गदर्शक कार्यशाळा डिसेंबर 2019 रायगड कांदळवन प्रतिष्ठान 15
11 जीवरक्षक प्रशिक्षण - निसर्गपर्यटन डिसेंबर 2019 रायगड आणि रत्नागिरी नॅशनल इन्स्टिट्युट ऑफ वॉटर स्पोर्ट, गोवा 11
12 खाद्यपदार्थांच्या हाताळणीतील स्वच्छता आणि मत्स्य उत्पादनांकरिता मूल्यवाढ कार्यक्रम डिसेंबर 2019 रत्नागिरी मत्स्य महाविद्यालय, रत्नागिरी 60
13 खाद्यपदार्थांच्या हाताळणीतील स्वच्छता आणि मत्स्य उत्पादनांकरिता मूल्यवाढ कार्यक्रम जानेवारी 2020 सिंधुदुर्ग भारतीय कृषी संशोधन परिषद - केंद्रीय मत्स्यकी प्रौद्योगिकी संस्थान 57
14 खाद्यपदार्थांच्या हाताळणीतील स्वच्छता आणि मत्स्य उत्पादनांकरिता मूल्यवाढ कार्यक्रम जानेवारी 2020 सिंधुदुर्ग भारतीय कृषी संशोधन परिषद - केंद्रीय मत्स्यकी प्रौद्योगिकी संस्थान 50
15 शोभिवंत मत्स्य पालन प्रशिक्षण जानेवारी 2020 पालघर आणि रायगड भारतीय कृषी संशोधन परिषद - नॅशनल ब्यूरो ऑफ फिश जेनेटिक रिसोर्सेस 37
16 तारका निरीक्षण प्रशिक्षण जानेवारी 2020 रायगड आणि रत्नागिरी तारांगण एजुकेशनल ट्रस्ट 17
एकूण 452
 

 

प्रकल्प सहाय्यकांसाठी कांदळवन सहल
शोभिवंत मासे पालनाकरिता प्रशिक्षण
 
जिताडा पालन प्रकल्पाकरिता प्रशिक्षण
मत्स्यपालनातील मूल्यवर्धन प्रशिक्षण
 
किनाऱ्यावर वाहून येणाऱ्या सागरी प्राण्यांच्या हाताळणीची कार्यशाळा
डॉ. शितल पाचपांडे, सहाय्यक संचालक - प्रकल्प